Geprivatiseerde bussen

Geprivatiseerde bussen
Ik heb al wat geschreven over hoe wij naar stage gaan en het een en ander over de bussen. In dit blog vertel ik wat meer over het vervoer hier op het eiland. Om te beginnen met de omvang van het eiland. Even de cijfers op een rijtje: Mauritius beschikt over een ruime 2000 vierkante kilometers oppervlakte. Nederland heeft ruim 40.000 vierkante kilometer!
Inderdaad beste rekenwonders, dat is twintig keer zo klein. En dan te bedenken dat Mauritius ook nog vol bergen zit. De hoogste berg is 828 meter hoog. Er wonen hier zo’n 1.3 miljoen mensen die gemiddeld €11.000,- per jaar verdienen (van de betrouwbare bron: Wikipedia). In Nederland is het modaal inkomen zon’€35.000,- per jaar. Bijna veertig procent van de Mauritianen is onder de 25 jaar jong, best jong als je het mij vraagt. Niet dat iemand het aan mij vroeg, maar ik denk toch ‘ik meld het even’. Goed, tot zo ver de internetfeitjes. De les van vandaag gaat over het vervoer.

De bussen hier rijden hard, lomp hard.
De bussen rijden ook lomp, kapot lomp.

En lomp rijden in Mauritius dat is anders dan hoe het in Nederland gaat. Lomp rijden in Mauritius betekent dat de buschauffeur de breedte van zijn bus inschat als de breedte van zijn stuur. Hij wringt zich overal doorheen. Niet eens altijd met enorme snelheden. Auto’s inhalen op onmogelijke momenten lijkt de hobby van de chauffeur te zijn.
We stappen de bus in, elke ochtend rond acht uur. We stappen in, gaan zitten en betalen ons kaartje als we Flic en Flac uitrijden. Het kaartje naar Cascavelle, zoals ik al eens verteld heb, kost iets minder dan €0,50. Vanuit Cascavelle worden we dus opgehaald door Michael.
We praten zo nu en dan met Michael,
Deze week waren we twee keer iets te laat bij de bushalte en de bus reed ons voorbij om 100 meter verder bij de halte te stoppen. Blijkbaar beginnen de buschauffeurs en hun ‘conducteurs’ ons te herkennen. De bus stopte bij de halte en bleef op ons wachten, service!

In Mauritius heb je veel bussen,
Het zijn praktische, maar milieuvervuilende bussen.
Ze komen van Réunion,
een eiland naast Mauritius en Madagaskar, precies ertussen.
De bussen zijn oud, slecht onderhouden maar,
Is er iets kapot, dan kunnen we terplekke klussen.
En vliegt ie ooit eens in de brand,
Dan valt dat vast wel weer te blussen.

We hebben al regelmatig een bus met pech langs de kant zien staan. Net als auto’s, die staan ook overal te staan waar het niet handig is. Maar goed, die bus stopte voor ons en liet ons gelukkig nog meerijden. Het is ons wel eens gebeurd dat we de bus echt helemaal misten. Dan steek je je hand op bij een toeterende auto en die stopt dan. Dan spreek je een prijs af, ongeveer net zo goedkoop als de bus en dan brengt hij je naar Cascavelle. De bussen zullen niet blij zijn met deze (illegale?) taxi’s, evenals de echte taxi’s trouwens.
De bus stopte dus en wachtte op ons. Ik kan mij herinneren dat ik in Nederland wel eens aan kwam rennen terwijl de bus er al was. Dit liep uit op een oneerlijke hardloopwedstrijd die de bus altijd zou winnen. Is het dan zo dat Nederlandse buschauffeurs minder vriendelijk zijn? Hebben ze een strakkere dienstregeling dan hier, misschien gepaard met extreme werkdruk?
Ik denk het niet. Naja, ze zullen zich wel zo veel mogelijk aan de dienstregeling moeten en willen houden natuurlijk. Maar tien seconden wachten op een passagier zal hier geen kritieke rol in hebben.
Nee, wat het fundamentele verschil is tussen de Nederlandse en Mauritiaanse organisatie van de bussen is het volgende.
In Nederland rijden er verschillende maatschappijen rond, die ieder hun eigen regio’s beheren. Hier op dit eiland zijn de bussen een soort van geprivatiseerd. Elke buschauffeur (+compagnon) betaalt een bepaald bedrag aan de grote busmaatschappij per passagier. Iedere passagier krijgt een bonnetje van zijn/haar reis, zodat zij kan bewijzen dat er voor de reis betaald is. Tegelijkertijd telt het apparaatje alle bonnetjes en kan de grote baas precies zien hoe veel klanten er geweest zijn. Dus ook precies het bedrag dat er die dag verdiend is en overgedragen moet worden. Wordt er hier wel eens zwart gereden? Ja, sommige (vaste) klanten krijgen geen bonnetje: ze betalen wat minder dan zou moeten, krijgen geen bonnetje en de conducteur stopt het geld in zijn eigen broekzak. Maar misbruik kan bestraft worden door het mannetje of vrouwtje dat zo nu en dan de bus instapt om controles uit te voeren.

De bussen moeten dus zorgen dat zij zo veel mogelijk klanten binnenslepen tijdens hun ritten. Dit is waarschijnlijk de oorzaak van het agressieve, lompe maar toch effectieve rijden. Ze willen niet ingehaald worden door andere bussen, want die zouden dan hun passagiers voor hun neus wegpikken. Zoals ik al heb gezegd, kan dit tot gevaarlijke situaties leiden. Zo rijden bussen elkaar wel eens klem bij de halte, stoppen ze midden op straat in plaats van bij de halte of rijden ze zo snel dat ze de bocht niet redden. Dit laatste gebeurde twee weken geleden. Gelukkig zaten wij niet in de bus, we hebben het niet eens zien gebeuren. Het was Iris mijn lieftallige huisgenoot (alstublieft Iris!) die een gekantelde bus zag liggen op de rotonde. Compleet met ambulances en politie erbij werd duidelijk dat er een flink ongeval plaats had gevonden. Over slachtoffers of wat dan ook hebben we nooit wat gehoord. Deze passagiersoorlog tussen de bussen kent dus naast extra service ook haar negatieve kanten.

In Flic en Flac start onze buslijn, als de buschauffeur het gevoel heeft dat hij te vroeg is, of dat er net een andere bus voor hem rijdt dan kan hij wel eens beslissen om gewoon bij elke halte een paar minuten te wachten. Dit was laatst weer het geval, vanaf onze begin halte stonden we vijf minuten stil. In totaal duurde de rit vijfentwintig minuten, waar deze normaal hooguit tien minuten duurt. We kwamen dus ook een kwartier te laat aan bij Michael.
Hij belde ons al op, volledig in paniek of we wel kwamen.
-“Hello Michael”
“A LA OUI? Where are you?
You coming today?
Alo? You. Where you?
You coming today?”
-“Yes Michael, we’ll be there in five minutes”
“ok.”

Dat heb ik nog niet verteld trouwens, Mauritianen nemen altijd op met “A la oui?”
En als de bus aankomt en er moeten nog mensen uit, dan steekt de conducteur zijn hand op en zegt “Attendre”. Als iedereen is uitgestapt dan wuift hij je naar binnen met de woorden “entrée entrée”.
Verder rijdt de politie hier áltijd met de zwaailichten aan, ongeacht de situatie. Gewoon even laten weten dat ze er zijn misschien?

Nog wel een merkwaardig dingetje van de politie hier. We waren vorige week dinsdag op Guusje haar verjaardag en ik reed ’s nachts rond een uur of één terug naar Flic en Flac. Die rit, een dinsdagnacht (!), zijn we twee keer staande gehouden door een ter plekke neergezette politiecontrole. Ik zag wat vrolijke lampjes knipperen op de weg en er stonden politieagenten te zwaaien met lampen en gebaren te maken dat ik moest stoppen. Ik had veel gedronken en we besloten te doen alsof we gingen stoppen. Langzaam reed ik richting de politiestop en we stonden nu bijna op de aangewezen plek. Net voordat ik de auto volledig stopzette kwam er een politieman aan gelopen. Dit was het moment om weg te rijden en ik drukte vol het gas in. We scheurden weg, de politie rende terug naar hun auto en ik zag in mijn spiegel twee koplampen oplichten. Met honderdtwintig reden we door een klein dorpje. De politie kwam met luid alarm steeds dichterbij. Is het al spannend om te lezen?
Dit is natuurlijk niet waar, ik stopte gewoon netjes voor de controle, liet mijn rijbewijs zien en mocht na enig denkwerk van de politie gewoon verder rijden. Drie kwartier later werden we voor een tweede keer gecontroleerd en hetzelfde protocol werd uitgevoerd. Rijbewijs laten zien, zeggen dat we hier voor een half jaar werken en met een boze blik wordt ons weer verteld dat we door mogen rijden.
De clou van dit verhaal? Waarom staan er twee keer zes man te controleren op een dinsdagavond om één uur ’s nachts?! Ik zie de logica niet. Misschien rijden omdat er ’s nachts minder mensen rijden, is de werkdruk wat lager voor ze. Laat ik het daar maar bij houden.

Nog iets met overbezetting en auto’s: het tankstation. De tankstations hier zijn zo bemand dat er bij elke pomp iemand klaar staat om je auto vol te pompen. Je komt aanrijden, krijgt een pomp aangewezen en daar zeg je voor hoe veel roepie je wilt tanken. Zij doen de pomp erin, stellen het bedrag in en klaar is Kees. Hartstikke makkelijk en vaak worden tijdens het tanken, de ruiten gewassen! Het zal wel rendabel zijn, zo’n overbezetting.

Dan wil ik tot slot nog even terugkomen op het verhaal van de koppeling. Ik kreeg van extreem veel mensen te horen dat ze nieuwsgierig waren naar hoe het afgelopen is met de huurauto waar de koppeling van kapot was. Maikel is die maandag direct weer naar de verhuurder gegaan. Deze vertelde hem dat hij de auto is gaan ophalen. Er was niks aan de hand volgens hem en de auto reed prima. Fantastisch, want wij kregen gewoon onze borg terug en konden opgelucht weer verder met ons leven.

Het is nu donderdag, Tibbe en ik gaan even sporten en daarna weekend!
Tot zo ver, fijne dag!